Nasze dolegliwości

Zaparcia u dzieci

Wielu rodziców, szczególnie młodych, nie potrafi do końca stwierdzić, czy to, co dzieje się ich dziecku, jest po prostu zwykłą czynnością fizjologiczną, czy też wymaga już zastosowania jakichś środków leczenia. Często jest tak w przypadku, kiedy małe dziecko cierpi na zaparcia – z jednej strony, są one demonizowane przez rodziców, zaś z drugiej, niektórzy rodzice po prostu je lekceważą, jako że są one podobne do zwykłych, chwilowych problemów z oddaniem stolca. Przede wszystkim, należy się nauczyć dobrze rozpoznawać moment, kiedy nasze dwuletnie dziecko zaczyna cierpieć na zaparcia. Zwykle ma to miejsce, kiedy zmieniają się jakieś okoliczności jego życia – na przykład, podczas wyjazdów, zmiany diety czy stresujących wydarzeń. Rozpoznanie zaparć nie jest proste – niektóre dzieci po prostu rzadziej oddają stolec, co niekoniecznie znaczy, że cierpią na zaparcia – może być to dla nich po prostu zwykły stan fizjologiczny. Ważniejszy jest w tym przypadku sam wygląd stolca – jeśli jest on mały i twardy, oddawany niekoniecznie co 3-4 dni, ale również codziennie, ale sprawiający ból przy wypróżnieniu czy ból brzucha tuż przed wypróżnieniem – można już mówić o zaparciach. Wbrew temu, co się sądzi, zaparcia występują u małych dzieci stosunkowo często – powody są najróżniejsze. Najczęściej zaparcia są wynikiem nieprawidłowej, ubogiej w błonnik diety, a także spożywania małych ilości płynów, które mają wpływać na rozrzedzanie masy stolca. Dobrze jest również pamiętać o tym, że zaparcia mogą być wywoływane przez samych rodziców – psychiczny nacisk na dziecko, które ma się choćby nauczyć korzystania z nocnika czy sedesu może wpływać negatywnie na podejście dziecka, co również powoduje zaparcia. Zaparcia zwykle powodują również ból, co sprawia, że dziecko obawia się oddawania stolca, dlatego też stara się tego nie robić – to znów prowadzi do zaparć i koło się zamyka. Zaparcia u dwulatków należy odpowiednio rozpoznać, a potem szybko wyleczyć, po wyleczeniu zaś zapobiegać ich nawrotom – głownie poprzez odpowiednie zestawienie diety oraz większe ilości ruchu.                                      ZAPALENIE UCHA

Zapalenie ucha jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości narządu słuchu. Choroba ta bywa także wyjątkowo bolesna. U jej podłoża najczęściej leży infekcja wirusowa, rzadziej bakteryjna czy grzybicza. Drobnoustroje dostają się często do ucha z wodą, podczas kąpieli w basenie czy zbiornikach wodnych. Inną drogą zakażenia jest kanał łączący gardło z uchem środkowym.

Do typowych objawów zapalenia ucha zalicza się ból, który często jest bardzo silny, pulsujący oraz nasilający się nocą. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby pojawiają się także objawy bardziej ogólne oraz wysięk z ucha. Więcej o objawach zapalenia ucha przeczytasz tutaj >>> Zapalenie ucha – objawy

Zapalenie ucha leczone jest zazwyczaj poprzez podawanie antybiotyków oraz środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W przypadku wystąpienia nasilonych objawów ogólnych takich jak gorączka stosowane są także leki przeciwgorączkowe. Bardzo nieliczne przypadki zapalenia ucha wymagają interwencji chirurgicznej zwanej paracentezą. Więcej o metodach leczenia zapalenia ucha znajdziesz tutaj >>>Zapalenie ucha – leczenie

Odpowiednie podejście terapeutyczne do zapalenia ucha pozwoli skutecznie i szybko wyleczyć tę dolegliwość. Należy jednak pamiętać, że w przypadku tej choroby do stanu zapalnego dochodzi w bezpośrednim sąsiedztwie mózgu.Powikłania nieleczonego lub nieadekwatnie leczonego zapalenia uchamogą być bardzo poważne i zalicza się do nich m.in. zapalenie opon mózgowych. Więcej o powikłaniach zapalenia ucha znajdziesz tutaj >>>Zapalenie ucha – powikłania

Specyficzną odmianą zapalenia ucha, występującą często u dzieci, jestwysiękowe zapalenia ucha. W chorobie tej, na którą zapada około 20% dzieci, dochodzi do gromadzenia się płynu wewnątrz jamy ucha środkowego. Powoduje to zaburzenia słuchu. Wysiękowe zapalenie ucha najczęściej samoistnie ustępuje warto jednak zdawać sobie z niego sprawę i monitorować jego przebieg. Więcej o wysiękowym zapaleniu ucha przeczytasz tutaj >>>Wysiękowe zapalenie ucha

PODZIĘKOWANIA dla darczyńców

Dwa i pół roku temu urodziłam śliczną małą dziewczynkę o imieniu Irminka. Córeczka jest wyjątkowa pod każdym względem, tak jak wyjątkowo smutne są choroby , które ją dotknęły. Choroba Irminki sprawia, że każdy dzień jest walką – nieustanną walką o przyszłość, o normalność i o nadzieję na lepszy los… Irminka przewróciła mój świat do góry nogami, zmieniła mój system wartości i poglądy na życie. Ale jednocześnie nauczyła mnie cieszyć się każdym dniem oraz bezwarunkowo kochać… Dzięki Wam – Ludziom o wielkich sercach, moja mała dziewczynka ma szansę w przyszłości pokonać chorobę i żyć tak samo normalnie, jak jej zdrowi rówieśnicy. Wiele zależy od Irminki, wiele zależy ode mnie, ale wiele też Kochani zależy od Was!

Z całego serca dziękuję Wam wszystkim za obecność i za udzielone wsparcie finansowe. Każda złotówka uzbierana na rzecz leczenia Irminki jest dla mnie bezcenna. Wierzę, że córka wyrośnie na zdrową, mądrą i piękną kobietę oraz że w przyszłości będzie mogła osobiście Wam podziękować! Gdyby nie wsparcie tak wielu firm i osób prywatnych nie osiągnelibyśmy aż tak wiele dlatego z całago serca jeszcze raz dziękujemy!!!!!!!!!!!

Lista życzeń  1. Jednym z moich największych marzeń jest, aby moje dziecko było zdrowe. 2. Moje dziecko – pomimo choroby, niepełnosprawności – żyje, rozwija się. Nie odwracaj się ode mnie tylko dlatego, że nie urodziłam zdrowego dziecka. 3. Po postawieniu diagnozy może mi być wyjątkowo ciężko przyjąć prawdę. Mogę płakać, wydam ci się załamana. Ale nie opuszczaj mnie, gdyż właśnie teraz bardzo cię potrzebuję. 4. Rozmawiaj ze mną, nie rezygnuj z kontaktów. Czasem wystarczy zwykłe pytanie, jak się czuje dziecko i jak sobie radzimy. Każde zainteresowanie moim dzieckiem pomaga mi w trudnych chwilach.  5. Chciałabym, abyś nie czuł się zażenowany widokiem mojego chorego dziecka. Jeśli jednak jego widok jest dla Ciebie trudny do zaakceptowania, spróbuj się przemóc. Gdy zobaczę, że jest Ci ciężko, pomogę Ci, tylko nas nie unikaj.  6. Jeśli mijasz nas na spacerze spotkasz w sklepie czy kinie, uśmiechnij się do nas. Dla rodziców chorych, niepełnosprawnych dzieci zwykły spacer, kontakt z „normalnym” światem bywają niekiedy trudne i stresujące.  7. Chciałabym, abyś spotykając moje dziecko nie przyglądał mu się jako ciekawostce medycznej. Ono widzi Twoje spojrzenia i rozumie, że przykuwa uwagę. Zachowaj zdrowy umiar pomiędzy ciekawością a obojętnością.  8. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się czegoś o chorobie mojego dziecka, po prostu spytaj. Oczywiście postaraj się zachować delikatność, ale lepsza jest rozmowa na temat choroby, niż krępująca cisza.  9. Nie bagatelizuj choroby mojego dziecka. Dla mnie, z chwilą jego narodzin czy diagnozy, skończyły się marzenia o w pełni szczęśliwym rodzicielstwie. Jego choroba jest dla mnie wyjątkowa. Nie chcę jej porównywać z innymi, gorszymi przypadkami. Znam niektóre z nich, ale ta wiedza nie stanowi dla mnie wystarczającego pocieszenia.  10. Smutek, żal to pierwsze uczucia, jakie pojawiają się wraz z chorobą dziecka. I niestety – pomimo prób normalnego życia – te uczucia wracają. Nie oddalaj się wtedy ode mnie. Jeśli nie wiesz, jak pomóc, przytul mnie w milczeniu, ale bądź.  11. Gdy w moich wypowiedziach pojawi się optymizm, nadzieja, nie gaś tych uczuć czarnymi wizjami przyszłości. Rodzice chorych dzieci mają tych wizji aż nadto.  12. Moje dziecko, poza chorymi częściami swego ciała czy umysłu, ma jeszcze wiele cech, o których możemy porozmawiać. Nie unikaj zwyczajnych pytań o dziecko, one pozwalają nam być bliżej normalnego życia.

Rehabilitacja metody

Rehabilitacja dzieci i wspieranie rozwoju małego dziecka metodą NDT Bobath

Koncepcja NDT-Bobath

Głównym założeniem tej metody jest wszechstronny rozwój dziecka tak, aby mogło ono uzyskać niezależność i samodzielność życiową na tyle, na ile pozwalają mu istniejące uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego.  Metoda ta ma na celu stymulację rozwoju dziecka tak aby wszelkie opóźnienia które mogą się pojawić były maksymalnie zniwelowane.

Główne zasady koncepcji NDT-Bobath obejmują:

• wpływanie na napięcie mięśniowe (zmniejszanie wzmożonego napięcia a zwiększanie obniżonego napięcia mięśniowego),
• hamowanie nieprawidłowych odruchów,
• wyzwalanie, wspomaganie przebiegu i prowadzenie ruchu przez fizjoterapeutę w formie jak najbardziej zbliżonej do prawidłowych ruchów z tak zwanych punktów kluczowych,
• wykorzystywanie i utrwalanie zdobytych umiejętności w codziennych czynnościach.

W metodzie przykłada się dużą uwagę do jakości ruchów wykonywanych przez dziecko, dlatego celem usprawniania jest osiągnięcie jak najbardziej zbliżonego ruchu do prawidłowego. Terapeuta zawsze indywidualnie dopasowuje plan usprawniania do każdego dziecka. Dzięki specyficznej, miękkiej, delikatnej, a jednocześnie pewnej pracy rąk fizjoterapeuta dostarcza dziecku odpowiednich bodźców. Jego ręce odczuwają również to, jak dziecko na nie reaguje.

Metoda NDT-Bobath jest szeroko stosowana na całym świecie. Przyjęte w niej założenia i sposoby postępowania nie wywołują kontrowersji i są powszechnie akceptowane.

Senatoria dla dzieci

Pozostałe ośrodki leczenia sanatoryjnego dla dzieci :     Ciechocinek Zespół Niepublicznych ZOZ w Przedsiębiorstwie Uzdrowisko Ciechocinek SA Szpital Uzdrowiskowy Nr 3 im. dr Markiewicza 87-720 Ciechocinek, ul. Staszica 5, tel.: (0-54) 283-60-72   Dąbki Sanatorium Uzdrowiskowe H. Cegielski ZOZ Niepubliczny Sanatorium Uzdrowiskowe dla Dzieci Dąbki, ul Wydmowa 8, tel. (0-94) 314-80-14 Niepubliczny Zakład Rehabilitacji Leczniczej "DUKAT" Dąbki, ul. Wydmowa 9, tel. (0-94) 314-80-52 Ośrodek Sanatoryjno-Wypoczynkowy ARGENTYT Dąbki, ul. Wydmowa 17, tel. (0-94) 314-81-31   Jelenia Góra Specjalistyczny Szpital Uzdrowiskowy dla Dzieci " Małgosia" Jelenia Góra, ul. Cieplicka 75, tel. (0-75) 75-51-003 wew.352 Szkoła: http://www.szkola.uzdrowisko-cieplice.pl/   Kołobrzeg Niepubliczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Uzdrowisko Kołobrzeg SA Dziecięcy Szpital Uzdrowiskowy "Słoneczko" Kołobrzeg, ul. Rafińskiego 7, tel. (0-94) 354-88-30   Krasnobród Samodzielne Publiczne Sanatorium Rehabilitacyjne dla Dzieci im. Janusza Korczaka w Krasnobrodzie 22-440 Krasnobród, ul. Sanatoryjna 1, tel. (0-84) 660-71-02, tel./fax. (0-84) 660-73-39 e-mail: sanatorium_krasnobrod@pro.onet.pl , poczta@sanatorium-krasnobrod.pl www.sanatorium-krasnobrod.pl   Kudowa Zdrój Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zespołu Uzdrowisk Kłodzkich SA Szpital Uzdrowiskowy nr 2 - Pawilon dla dzieci "Jagusia" Kudowa Zdrój, ul. Słoneczna 17, tel. (0-74) 868-04-01   Rabka Zdrój Górnośląski Ośrodek Rehabilitacji Dzieci im. Dr. A. Szebesty Szpital Uzdrowiskowy dla Dzieci Rabka Zdrój, ul. Dietla 5, tel. (0-18) 267-61-49 Uzdrowisko Rabka SA Niepubliczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Sanatorium Uzdrowiskowe " Leśny Ludek" Rabka Zdrój, ul. Pasieczna 4, tel. (0-18) 267-72-57 Uzdrowisko Rabka SA. Niepubliczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Szpital Alergologiczny "Słoneczny Gród" Rabka Zdrój, ul. Słowackiego 5, tel. (0-18) 267-67-39 Uzdrowisko Rabka SA Niepubliczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Szpital Kardiologii Dziecięcej "Olszówka" Rabka Zdrój, ul. Słowackiego 8, tel. (0-18) 267-60-11 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Uzdrowisko Rabka" Szpital Olszówka- Wierchy" Rabka Zdrój, ul. Słowackiego 10, tel. (0-18) 267-64-30   Rymanów Zdrój Zespół Zakładów Lecznictwa Uzdrowiskowego " Uzdrowisko- Rymanów" SA Sanatorium Uzdrowiskowe "Anna - Staś" Rymanów Zdrój, ul. Leśna 2, tel. (0-13) 435-74-61 Uzdrowisko Rymanów SA Szpital uzdrowiskowy "Zimowit" Oddział Schorzeń Układu Oddechowego Rymanów Zdrój, ul. Leśna 4, tel. (0-13) 435-74-61   Świeradów Zdrój Uzdrowisko Świeradów- Czerniawa Szpital Uzdrowiskowy Dom Zdrojowy dla Dzieci Świeradów Zdrój, ul. Sanatoryjna 48, tel. (0-75) 784-55-89   Szczawno Zdrój Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Uzdrowisko Szczawno- Jedlina" Dziecięcy Szpital Uzdrowiskowy "Zuch" Szczawno Zdrój, ul. Sienkiewicza 10, tel. (0-74) 849-31-79 lub 274

Nasze schorzenia

Stomia (z gr. στόμα – usta, otwór; inne używane nazwy: przetoka jelitowa, przetoka moczowa, sztuczny odbyt, anus, brzuszny odbyt^[1]) – celowo wytworzone połączenie światła narządu wewnętrznego ze skórą. W przypadku połączeń między narządami powstałych wskutek patologii lub powikłań, używa się słowa przetoka.

Pod pojęciem „stomia” najczęściej rozumie się stomię wydalniczą, czyli chirurgicznie wytworzone połączenie między przewodem pokarmowym (jelitem cienkim albo grubym) lub układem moczowym ze skórą na brzuchu, umożliwiające wydalanie kału lub moczu w przypadkach, gdy z różnych przyczyn (choroby nowotworowe i nienowotworowe, wady wrodzone, urazy) wydalanie drogą naturalną zostało uniemożliwione lub utrudnione. Stomie jelitowe wykonuje się również dla odbarczenia chorej części jelita – wtedy wykonuje się stomię czasową, a po wyleczeniu przywraca się ciągłość przewodu pokarmowego.

Stomia może być pojedyncza (jednolufowa), gdy na powłoki wyprowadzony jest przekrój światła jednego odcinka jelita lub podwójna (dwulufowa, pętlowa), gdy wyprowadzeniu ulega fałd utworzony z pętli jelita, a na zewnątrz widoczne są dwa otwory^[2].

Kolostomia[edytuj]

Najczęstszym rodzajem stomii jest kolostomia, czyli stomia na jelicie grubym^[3]. Po usunięciu chorego fragmentu jelita grubego, koniec pozostałego jelita wyprowadza się na powierzchnię brzucha, wywija na zewnątrz błonę śluzową i przyszywa do skóry. Przez powstały w ten sposób „odbyt brzuszny”, czyli stomię, odbywa się teraz wydalanie treści jelitowej do specjalnych woreczków stomijnych, naklejanych na skórę wokół stomii. Kolostomię wykonuje się najczęściej z powodu nowotworów jelita grubego, urazów brzucha, niedokrwien                  woreczek stomilijny                                                  

Wada serca - ToF Zespół Fallota Zespół Fallota (tetralogia Fallota, tetralogy of Fallot – ToF) obejmuje następujące nieprawidłowości anatomiczne: ubytek w przegrodzie międzykomorowej, zwężenie drogi odpływu z prawej komory, przemieszczenie aorty na prawo, nad przegrodę międzykomorową, oraz przerost prawej komory. Zespół Fallota stanowi około 9% wrodzonych wad serca; jest najczęściej występującą siniczą wadą serca. W najczęstszej postaci zespołu Fallota obserwuje się różnego stopnia zwężenie drogi wypływu z prawej komory: regionu podzastawkowego, zastawki oraz pnia tętnicy płucnej i tętnic płucnych. Zastawka tętnicy płucnej może być prawidłowo rozwinięta, lecz najczęściej jest zwężona, niekiedy dwupłatkowa, z różnego stopnia zniekształceniem i pogrubieniem płatków oraz niedorozwojem pierścienia. Ubytek w przegrodzie międzykomorowej jest duży, przemieszczony do przodu i nigdy nie ulega samoistnemu zamknięciu. U dzieci z zespołem Fallota i zarośnięciem zastawki tętnicy płucnej z powodu braku przepływu przez zastawkę w życiu płodowym nie zanikają pierwotne naczynia łączące krążenie systemowe z krążeniem płucnym, a tętnice płucne są niedorozwinięte lub całkowicie niewykształcone. Krążenie płucne zaopatrywane jest przez przewód tętniczy i(lub) naczynia krążenia obocznego – odnogi tętnic systemowych (patrz: Atrezja zastawki tętnicy płucnej z ubytkiem międzykomorowym i MAPCA’s). W około 25% przypadków zespołu Fallota stwierdza się prawostronny łuk aorty. Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej towarzyszy wadzie w 10– 15% (pentalogia Fallota). Objawy Główny objaw wady stanowi sinica. Stopień jej nasilenia zwiększa się w pierwszych 6 miesiącach życia wraz ze zwiększeniem aktywności dziecka. Gwałtowne zmniejszenie przepływu krwi przez płuca może prowadzić do wystąpienia ataku hipoksemicznego/anoksemicznego z ciężką sinicą, przyśpieszeniem oddechu, niepokojem, a niekiedy utratą przytomności. U starszych dzieci przewlekłe niedotlenienie jest przyczyną nieprawidłowego rozwoju palców („palce pałeczkowate”). Jeżeli zwężenie drogi wypływu z prawej komory jest niewielkie, przeciek prawolewy przez ubytek przegrody międzykomorowej jest mały i dzieci nie są sine, lecz różowe („różowy Fallot”). Leczenie W okresie przedoperacyjnym noworodkom ze znaczną sinicą podaje się prostaglandynę E1 (PGE1) w celu poprawy przepływu płucnego i utlenowania krwi. Całkowita korekcja zespołu Fallota polega na zamknięciu ubytku w przegrodzie międzykomorowej oraz poszerzeniu drogi wypływu z prawej komory. Korekcję zespołu Fallota wykonuje się w krążeniu pozaustrojowym i hipotermii zwykle pomiędzy 3. miesiącem a 3. rokiem życia. Po zamknięciu ubytku międzykomorowego łatą z tworzywa sztucznego wszywa się łatę na drogę odpływu z prawej komory. W niektórych ośrodkach na drogę odpływu z prawej komory wszywa się homogenną tętnicę płucną z zastawką. U noworodków z niedorozwojem tętnic płucnych, współistniejącą anomalią naczyń wieńcowych lub w przypadku zespołu Fallota z zarośnięciem tętnicy płucnej wykonuje się zespolenie systemowo-płucne sposobem Blalocka i Taussig, tj. zespolenie pomiędzy prawą tętnicą podobojczykową a prawą tętnicą płucną. Korekcję całkowitą wykonuje się u kilkuletniego dziecka. Operacja polega na zamknięciu ubytku w przegrodzie międzykomorowej, wycięciu otworu w ścianie prawej komory i wszyciu w brzegi otworu sztucznego naczynia łączącego prawą komorę z pniem tętnicy płucnej. Wraz z rozwojem dziecka rozmiar naczynia łączącego prawą komorę z tętnicą płucną może się okazać niewystarczający. Przeprowadza się wówczas ponowną operację, która polega na wymianie sztucznego naczynia na naczynie większe lub na przeszczep biologiczny tętnicy płucnej z zastawką. W przypadku wady o przepływie płucnym całkowicie zależnym od krążenia obocznego naczynia łączące z krążeniem systemowym są odcinane i zespalane ze sobą. Tak wytworzoną tętnicę płucną łączy się z odpływem z prawej komory za pomocą naczynia sztucznego lub przeszczepu biologicznego. W późniejszym terminie zamyka się ubytek międzykomorowy. Zrekonstruowaną tętnicę płucną można połączyć z krążeniem systemowym za pomocą zmodyfikowanego zespolenia Blalocka i Taussig, a zamknięcie ubytku międzykomorowego i połączenie tętnicy płucnej z drogą odpływu wykonuje się na następnym etapie leczenia operacyjnego. Powikłania Śmiertelność pooperacyjna wynosi od 2 do 5%. Do najczęstszych powikłań zalicza się: krwawienie (częściej występujące u dzieci z nasiloną sinicą), niewydolność krążenia spowodowaną ograniczoną funkcją prawej komory oraz zaburzenia rytmu serca (ok. 6%). Następujące powikłania odległe wymagają ponownej operacji: wtórne lub resztkowe zwężenia drogi odpływu z prawej komory (ok. 8%), resztkowe ubytki w przegrodzie międzykomorowej oraz zwężenia bliższego odcinka tętnic płucnych.

               Udar mózgu

 Ten artykuł dotyczy choroby. Zobacz też: udar maciczno-łożyskowy, Udar cieplny.

Udar mózgu niedokrwienny- rozległy zawał mózgu w obszarze tętnicy środkowej mózgu z masywnym obrzękiem półkuli i towarzyszącym przemieszczeniem struktur środkowych (strzałka)

Udar mózgu (incydent mózgowo-naczyniowy, dawniej także apopleksja; z gr. ἀποπληξία = "paraliż"; łac. apoplexia cerebri, insultus cerebri, ang. cerebro-vascular accident, CVA) – zespół objawów klinicznych związanych z nagłym wystąpieniem ogniskowego lub uogólnionego zaburzenia czynności mózgu, powstały w wyniku zaburzenia krążenia mózgowego i utrzymujący się ponad 24 godziny.

Udar mózgu może być krwotoczny (wywołany wylewem krwi do mózgu) lub niedokrwienny (wywołany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu), przy czym udar niedokrwienny może być również wtórnie ukrwotoczniony. Do udarów krwotocznych zalicza się krwotoki śródmózgowe ipodpajęczynówkowe.

Objawy udaru zależą od lokalizacji miejsca uszkodzenia. W wielu przypadkach udar mózgu jest stanem zagrażającym życiu, jako zaburzenie wymaga bezwzględnie hospitalizacji, najlepiej na wyspecjalizowanym oddziale udarowym.

Ryzyko udaru mózgu rośnie wraz z wiekiem. Udary mózgu występują głównie u osób starszych (średni wiek zachorowania około 70 lat^[1]), ale zdarzają się także u dzieci.Epidemiologia[edytuj]

W Polsce rejestruje się około 60 000 nowych zachorowań na udar rocznie, a zapadalność na tę chorobę określa na około 175/100 000 mężczyzn i 125/100 000 kobiet. Udar mózgu jest trzecią co do częstości przyczyną śmierci i główną przyczyną trwałego kalectwa i braku samodzielności u osób dorosłych^[2].

Czynniki ryzyka udaru[edytuj]

Czynniki ryzyka udaru niedokrwiennego można podzielić na modyfikowalne i niemodyfikowalne^[3][4]
Niemodyfikowalne:

• wiek – ryzyko zwiększa się 2-krotnie co 10 lat, od 55. roku życia
• płeć męska
• etniczne (rasa czarna i żółta^{[potrzebne źródło]})
• predyspozycje rodzinne i genetyczne (udar w rodzinie w wywiadzie, genetycznie uwarunkowane zespoły predysponujące do stanów zakrzepowych, hiperhomocysteinemia)
• przebyte udary

Modyfikowalne:

• nadciśnienie tętnicze
• choroby serca (migotanie przedsionków)
• zaburzenia gospodarki lipidowej
• cukrzyca
• zakażenia
• choroby naczyń
  • zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej
  • dysplazja włóknisto-mięśniowa
• palenie papierosów
• nadużywanie alkoholu
• otyłość
• dna moczanowa
• zespół bezdechu sennego
• zaburzenia krzepnięcia, w tym polekowe, hiperfibrynogenemia
• przebyty udar bądź przemijający atak niedokrwienny (TIA)
• niedoczynność tarczycy
• stosowanie amfetamin, kokainy

Udar niedokrwienny[edytuj]

 Osobny artykuł: zawał mózgu.

Spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu jako wynik zwężenia lub całkowitego zamknięcia światła naczyń tętniczych. Stanowi 85-90% wszystkich udarów.

Przyczyny[edytuj]

• zaburzenia rytmu serca (przede wszystkim migotanie przedsionków)
• zmiany miażdżycowe
• niedrożność tętnic zaopatrujących mózg (zakrzep)
• wady zastawek
• ostry zawał serca
• zaburzenia krzepnięcia
• zmiany zapalne naczyń

Objawy[edytuj]

Nie wszystkie z niżej wymienionych muszą wystąpić:

• niedowład bądź paraliż połowy ciała, szczególnie dotkliwie odczuwany w zakresie możliwości poruszania kończynami. Może wystąpić nagle podczas dnia, lub też po wysiłku fizycznym, albo nad ranem (tuż po przebudzeniu)
• osłabienie lub zniesienie czucia po jednej stronie ciała
• zaburzenia w zakresie zdolności wykonywania precyzyjnych ruchów, nie wynikające z niedowładu – apraksja
• zaburzenia w zakresie zdolności mówienia lub rozumienia mowy – afazja, dyzartria
• zaburzenia w zakresie zdolności do pisania (agrafia) i czytania (aleksja)
• zaburzenia w zakresie zdolności do zapamiętywania nowych informacji – amnezja
• zaburzenia w zakresie zdolności do rozpoznawania i identyfikowania obiektów – agnozja
• zaburzenia w zakresie zdolności do liczenia – akalkulia
• zaburzenia w zakresie zdolności do przełykania – dysfagia
• zaburzenia w zakresie zdolności do widzenia w danym zakresie pola widzenia – niedowidzenie
• może wystąpić również napad padaczkowy
• może wystąpić majaczenie, mogą towarzyszyć urojenia i omamy
• mogą wystąpić zaburzenia świadomości

Diagnostyka[edytuj]

Obraz TK prawostronnego udaru niedokrwiennego mózgu (lewa strona zdjęcia).

W przypadku udaru mózgu podstawowe znaczenie ma zróżnicowanie pomiędzy udarem niedokrwiennym i krwotocznym. Należy wykonać w tym celu jak najszybciej tomografię komputerową głowy pamiętając, że diagnostyka musi być wykonana niezwłocznie po to, by można było podjąć odpowiednie leczenie ("czas to mózg"). Badanie neuroobrazowe wykonuje się nie w celu uwidocznienia strefy niedokrwienia mózgu, gdyż w pierwszych godzinach i tak jest ona niewidoczna, lecz w celu wykluczenia (lub ewentualnie potwierdzenia) krwotoku mózgowego, w którym leczenie różni się zasadniczo od leczenia udaru niedokrwiennego. Tak więc jak najwcześniejsza tomografia komputerowa głowy ma znaczenie decydujące dla rodzaju leczenia, jakiemu chory zostanie poddany.

W razie wątpliwości czasem badaniem rozstrzygającym jest rezonans magnetyczny. Oba badania neuroobrazowe pozwalają z wysoką czułością wykluczyć inne niż udar niedokrwienny przyczyny chorób mózgu – np. guz śródczaszkowy. W krwotoku śródmózgowym czułość CT wynosi blisko 100%, w podpajęczynówkowym około 96% do 12 godzin, około 80% po 12–48 godzinach. W udarze niedokrwiennym czułość badań CT i MR jest podobna i wynosi (dla CT) do 60% w pierwszej dobie i do 100% w pierwszym tygodniu^[2][7].

Angiografia tętnic domózgowych (szyjnych i kręgowych wraz z ich odgałęzieniami mózgowymi) umożliwia dokładne określenie, która z tętnic jest niedrożna w przypadku udaru niedokrwiennego, co pozwala na ewentualne podjęcie inwazyjnego leczenia wewnątrznaczyniowego (angioplastyka, stentowanie lub usunięcie skrzepu- mechaniczna trombektomia).

W celu ustalenia ewentualnego źródła materiału zatorowego, stosuje się USG (np. tętnic szyjnych), arteriografię i echokardiografię.

Leczenie[edytuj]

Pierwsza pomoc[edytuj]

Udar mózgu jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Bardzo istotny w leczeniu jest czas upływający od wystąpienia objawów i postawienia rozpoznania do wdrożenie leczenia, dlatego osobę, u której podejrzewa się wystąpienie udaru mózgu należy jak najszybciej przetransportować do szpitala. Powinno się unikać leczenia i transportu pacjenta z udarem do małych lokalnych ośrodków, które nie są w stanie zapewnić właściwego wczesnego postępowania terapeutycznego. Dyskwalifikujące dla ośrodka są: brak urządzenia diagnostyki obrazowej (tomograf, rezonans), brak oddziału chirurgii naczyniowej i chirurgii czaszki z całodobowym ostrym dyżurem, brak zespołu będącego w stanie zastosować leczenie trombolityczne Optymalną sytuacją jest, gdy pacjent trafi na specjalistycznyoddział udarowy.

W przypadku podejrzenia udaru mózgu należy zabezpieczyć czynności życiowe i ułożyć chorego w pozycji bezpiecznej, w celu zapobieżenia zapadaniu języka lub zachłyśnięcia wymiocinami. Należy niezwłocznie wezwać karetkę pogotowia (reanimacyjną) i monitorować oddech i krążenie.

Leczenie fazy ostrej[edytuj]

Postępowanie ogólne^[1][edytuj]

• monitorowanie czynności życiowych
• uzupełnianie niedoborów wodno-elektrolitowych
• monitorowanie ciśnienia tętniczego – u chorych z udarem mózgu należy unikać gwałtownego obniżania ciśnienia, ze względu na ryzyko zmniejszenia przepływu mózgowego krwi; leczenie hipotensyjne wdraża się przy wartościach ciśnienia:
  • >220/120 przy udarze niedokrwiennym (180/105 przy planowanym leczeniu trombolitycznym)
  • >180/105 przy udarze krwotocznym

, oraz w każdym przypadku z towarzyszącym ostrym zespołem wieńcowym, ostrą niewydolnością nerek czy niewydolnością serca

• kontrola glikemii (w przypadku hiperglikemii ≥ 10 mmol/l insulinoterapia, w przypadku hipoglikemii wlew 10-20% roztworu glukozy)
• przy współistniejącej gorączce obniżanie temperatury ciała (ibuprofen, paracetamol)
• kontrola diurezy
• profilaktyka przeciwzakrzepowa
• leczenie przeciwdrgawkowe przy występowaniu drgawek (benzodiazepiny dożylnie)
• leczenie przeciwobrzękowe w przypadku stwierdzenia objawów obrzęku mózgu (uniesienie głowy, mannitol, krótko działające barbiturany, hiperwentylacja, ewentualnie postępowanie operacyjne)

Postępowanie swoiste[edytuj]

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, jakie informacje budzą wątpliwości.

Postępowanie lecznicze jest uzależnione od tego, czy mamy do czynienia z udarem krwotocznym, czy niedokrwiennym. Zależy także od czasu jaki upłynął od pierwszych objawów (a częściowo także od stanu pacjenta i innych dolegliwości).

Rodzaj udaru	Leczenie
Udar krwotoczny (10-15% przypadków)	Obecnie nie forsuje się rutynowego leczenia chirurgicznego (z trepanacją czaszki, opracowaniem chirurgicznym miejsca krwawienia i uszkodzonego naczynia, i oczyszczeniem tkanek z zalegającej krwi) w ciągu 4 dób od wystąpienia nadnamiotowego udaru krwotocznego[8]. W metaanalizie badań porównujących zachowawcze i chirurgiczne leczenie śródmózgowych krwotoków nadnamiotowych nie wykazano przewagi żadnej z metod[9]. Zabiegowi chirurgicznemu powinni być poddani pacjenci z wylewem do móżdżku, jeśli ognisko krwotoczne jest większe od 3 cm oraz występują ubytki neurologiczne, lub ucisk pnia mózgu lub wodogłowie z powodu utrudnienia odpływu z komór mózgu[8]. Do rozważenia poddaje się ewakuację nadnamiotowych ognisk, jeśli znajdują się do 1 cm od powierzchni[8]. Wobec następstw jakie niesie za sobą udar krwotoczny wydaje się, że podjęcie działań zmierzających do ograniczenia niepełnosprawności chorego, jest kluczowe. Prowadzone są próby z leczeniem neurochirurgicznym poprzedzonym podaniem do krwiaka leku trombolitycznego- rt-PA.
Udar niedokrwienny (85-90% przypadków)	Od końca lat 90., na wzór leczenia ostrego zawału serca, wprowadzono do leczenia udaru niedokrwiennego mózgu leki trombolityczne. Są to leki aktywujące trombolizę, czyli "rozpuszczanie" skrzepu będącego przyczyną niedokrwienia mózgu. Leczenie należy wykonać w trybie nagłym, doraźnym, najszybciej jak to jest możliwe, w trakcie tzw. okna terapeutycznego, które dla obecnie stosowanego leku- rt-PA (rekombinowany tkankowy aktywator plazminogenu) podawanego dożylnie wynosi do 3 godzin od pierwszych objawów. W Polsce, od roku 2003, na podstawie wytycznych Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Sercowo-Naczyniowych POLKARD 2003–2005, prowadzone jest leczenie trombolitycze w udarze niedokrwiennym w specjalnie przygotowanych do tego Oddziałach Udarowych. Leczenie trombolityczne może być przeprowadzone tylko w przypadku braku przeciwwskazań, których lista obejmuje między innymi: wysokie ciśnienie tętnicze (ponad 185 mm Hg skurczowe), stosowane w okresie przed zachorowaniem leczenie doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi lub heparyną, świeży zawał serca, wysoki poziom glikemii, małopłytkowość, także ciężki udar z głęboki niedowładem i zaburzeniami świadomości (stosowana jest specjalna skala punktowa) i wiele innych. Niewłaściwe stosowanie leczenia trombolitycznego – poza czasowym oknem terapeutycznym lub przy współistnieniu przeciwwskazań do leczenia może prowadzić do poważnych powikłań (wtórne ukrwotocznienie zawału). Aktualnie prowadzone są badania kliniczne w wyznaczonych ośrodkach nad leczeniem dożylnym za pomocą rt-PA pomiędzy 3 a do 4,5 godziny od udaru, a nawet (przy podaniu do niedrożnej tętnicy domózgowej) do 6 godzin. Odpowiednio wcześnie podjęte leczenie pozwala na całkowite odwrócenie skutków udaru, zaś chory może powrócić do pełnej aktywności bez żadnych defektów neurologicznych. Niepodjęcie leczenia trombolitycznego w prawidłowo i wcześnie rozpoznanym udarze niedokrwiennym jest poważnym błędem w sztuce lekarskiej, skazującym pacjenta na ciężkie inwalidztwo. W leczeniu udaru niedokrwiennego stosuje się także mechaniczną trombektomię oraz angioplastykę i implantację stentów naczyniowych (patrz leczenie zawału mózgu).

W każdym etapie leczenia konieczne jest kompleksowe zajęcie się chorym, jego monitoring i zwalczanie na bieżąco wszystkich dysfunkcji. Większość chorych po udarze umiera z powodu zapalenia płuc, posocznicy czy zaburzeń rytmu serca^{[potrzebne źródło]}. Często pojawia się hipo- lub hipertermia, występuje spłycenie oddechu i zniesienie odruchów kaszlu, spotyka się zaburzenia elektrolityczne i metaboliczne. Może pojawić się także obrzęk mózgu. Wyrównywanie stanu chorego jest zatem kluczowe dla utrzymania go przy życiu.

Rehabilitacja[edytuj]

Po przebytym udarze mózgu niezbędna jest następowa rehabilitacja mająca na celu przywrócenie utraconych funkcji. Rehabilitację należy podjąć najszybciej jak to jest możliwe, po ustabilizowaniu stanu pacjenta. Rehabilitacja jest długotrwała i nie zawsze prowadzi do pełnego przywrócenia utraconych funkcji. Optymalną sytuacją jest prowadzenie jej w specjalistycznych ośrodkach rehabilitacyjnych, jednak w polskich warunkach czas oczekiwania na przyjęcie do takiego ośrodka (kilka miesięcy) niweczy często wysiłki pacjenta i rehabilitantów. Powinna być również kontynuowana w warunkach domowych lub zakładu opiekuńczo-leczniczego.

1.